15 مهر 1403
logo

مرکز تحقیقات تغییر اقلیم و سلامت

دانشگاه علوم پزشکی تهران

 

تأثیر افزایش سطح دریا، سیلاب‌های بیشتر و نفوذ آب شور بر سلامت جمعیت‌های ساحلی

بالا آمدن سطح دریاها(ناشی از تغییرات اقلیمی) چه اثری بر سلامت جمعیت های ساحلی دارد؟

در این مطلب به بررسی تأثیر افزایش سطح دریا، سیلاب‌های بیشتر و نفوذ آب شور بر سلامت جمعیت‌های ساحلی پرداخته می شود.

مقدمه

در این بخش می‌توانید به توضیح کلی در مورد تغییرات اقلیمی و پیامدهای آن بپردازید. همچنین، باید تأثیرات خاص تغییرات اقلیمی بر افزایش سطح دریاها و ارتباط آن با مناطق ساحلی مورد بحث قرار گیرد. می‌توانید به عوامل اصلی مانند:

گرمایش جهانی: به دلیل افزایش گازهای گلخانه‌ای، دمای زمین و اقیانوس‌ها افزایش یافته که به گسترش حرارتی آب دریاها منجر شده است.

ذوب یخ‌های قطبی: ذوب یخ‌های قطب شمال و جنوب به‌طور مستقیم به افزایش سطح دریاها کمک می‌کند.

مناطق در معرض خطر: بررسی مناطق ساحلی که بیشتر در معرض افزایش سطح دریا و پیامدهای آن قرار دارند، مانند کشورهای جزیره‌ای و مناطقی که در سطح پایین قرار دارند.

 

افزایش سطح دریا و پیامدهای بهداشتی

این بخش بر پیامدهای خاص بهداشتی ناشی از افزایش سطح دریا تمرکز دارد. می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

  1. زیرساخت‌های بهداشتی

افزایش سطح دریا و سیلاب‌ها می‌توانند به‌شدت زیرساخت‌های بهداشتی را تحت تأثیر قرار دهند. این زیرساخت‌ها شامل بیمارستان‌ها، کلینیک‌ها، سیستم‌های تصفیه آب، شبکه‌های برق‌رسانی و سیستم‌های فاضلاب هستند که همگی برای حفظ سلامت عمومی حیاتی هستند. تأثیرات بالقوه عبارتند از:

آسیب به ساختمان‌های بیمارستانی: سیلاب‌های شدید و افزایش سطح دریا ممکن است باعث تخریب یا آسیب دیدن بیمارستان‌ها و مراکز بهداشتی شوند. این اتفاق ممکن است باعث توقف خدمات پزشکی و بهداشتی در مناطق آسیب‌دیده شود و ظرفیت این مراکز برای پاسخگویی به نیازهای جمعیت محلی را به‌شدت کاهش دهد.

قطع دسترسی به خدمات بهداشتی: زیرساخت‌های بهداشتی نه‌تنها ممکن است از لحاظ فیزیکی آسیب ببینند، بلکه ممکن است به دلیل قطع راه‌های ارتباطی، مانند جاده‌ها و پل‌ها، از دسترس خارج شوند. این وضعیت می‌تواند دسترسی به خدمات درمانی و اورژانسی را مختل کرده و برای افراد با بیماری‌های مزمن و نیازهای اضطراری مشکل ایجاد کند.

آسیب به سیستم‌های فاضلاب: سیلاب‌ها می‌توانند باعث نشت و تخریب سیستم‌های فاضلاب شوند. این اتفاق می‌تواند باعث ورود فاضلاب به منابع آب و انتشار بیماری‌های مرتبط با آلودگی آب، مانند وبا، هپاتیت و دیگر بیماری‌های عفونی شود. در این شرایط، حفظ سلامت عمومی بسیار دشوار می‌شود و شیوع بیماری‌ها افزایش می‌یابد.

کمبود نیروی انسانی: تخریب زیرساخت‌ها و قطع دسترسی به مراکز بهداشتی باعث مهاجرت نیروی انسانی متخصص مانند پزشکان و پرستاران می‌شود. این امر می‌تواند کمبود نیروی انسانی و کادر درمان را در مناطق ساحلی تشدید کند.

  1.  بیماری‌های عفونی

با تغییرات اقلیمی، افزایش سیلاب‌ها، نفوذ آب شور و گرمایش جهانی، خطر شیوع بیماری‌های عفونی در مناطق ساحلی به‌طور قابل‌توجهی افزایش می‌یابد. عوامل مهم در این زمینه عبارتند از:

آب‌های آلوده: یکی از پیامدهای سیلاب‌ها، آلودگی منابع آب با فاضلاب و زباله‌هاست. وقتی منابع آب آشامیدنی آلوده می‌شوند، بیماری‌های ناشی از آب، مانند وبا، اسهال و هپاتیت A افزایش می‌یابد. این نوع بیماری‌ها به‌سرعت در جوامع درگیر شیوع پیدا می‌کنند و به‌خصوص برای کودکان و سالمندان خطرناک هستند.

محیط‌های مناسب برای تکثیر ناقلان بیماری: افزایش دما و رطوبت، شرایط مناسبی برای تکثیر ناقلان بیماری‌های عفونی مانند پشه‌ها فراهم می‌آورد. این امر می‌تواند باعث شیوع بیماری‌هایی نظیر مالاریا و تب دنگی شود. همچنین، آب‌های راکد ناشی از سیلاب‌ها محل مناسبی برای پرورش پشه‌ها ایجاد می‌کنند.

افزایش انتقال بیماری‌های تنفسی: تغییرات اقلیمی همچنین به افزایش دما و رطوبت کمک می‌کند که می‌تواند انتشار بیماری‌های عفونی تنفسی را نیز افزایش دهد. بیماری‌هایی نظیر آنفلوانزا و ذات‌الریه در این شرایط به‌راحتی انتقال پیدا می‌کنند.

تغییر در زیست‌بوم ناقلان: تغییرات اقلیمی باعث تغییر در الگوهای پراکندگی زیست‌بوم‌های ناقلان بیماری‌ها می‌شود. برای مثال، حشرات ناقل بیماری‌ها، مانند پشه‌های آنوفل که مالاریا را منتقل می‌کنند، ممکن است به مناطقی مهاجرت کنند که پیش از این فاقد این ناقلان بودند، و این مناطق را در معرض خطرات جدید قرار دهند.

  1.  جابجایی اجباری جمعیت

افزایش سطح دریا، سیلاب‌های مکرر، و تخریب زیرساخت‌های اساسی باعث می‌شود که بسیاری از جمعیت‌های ساحلی مجبور به ترک خانه‌های خود و جابجایی به مناطق دیگر شوند. این جابجایی‌های اجباری می‌تواند اثرات بسیار مخربی بر سلامت جسمی و روانی افراد داشته باشد:

فشارهای روانی: جابجایی اجباری می‌تواند استرس روانی زیادی بر افراد و خانواده‌ها وارد کند. از دست دادن خانه، اموال، و احتمالاً مشاغل باعث می‌شود افراد در معرض افسردگی، اضطراب و دیگر مشکلات روانی قرار گیرند. عدم دسترسی به خدمات درمانی مناسب در مناطق جدید این فشارها را تشدید می‌کند.

فقر و بی‌خانمانی: جمعیت‌های جابجاشده اغلب در مناطق جدید به امکانات بهداشتی و منابع مالی دسترسی ندارند. در بسیاری از موارد، مهاجران محیطی به بی‌خانمانی، فقر و شرایط زندگی ناسالم دچار می‌شوند. این امر آن‌ها را در معرض بیماری‌های عفونی، سوء تغذیه، و دیگر مشکلات بهداشتی قرار می‌دهد.

افزایش رقابت بر سر منابع: جابجایی اجباری باعث افزایش جمعیت در مناطقی می‌شود که ممکن است منابع کافی برای تأمین نیازهای جمعیت اضافی را نداشته باشند. این مسئله منجر به رقابت بر سر منابعی نظیر آب، غذا، و خدمات درمانی می‌شود و می‌تواند موجب تنش‌های اجتماعی و حتی درگیری‌های محلی شود.

مهاجرت به مناطق شهری: بسیاری از مهاجران محیطی به‌ناچار به مناطق شهری مهاجرت می‌کنند. این موضوع باعث تراکم جمعیت در شهرها می‌شود و زیرساخت‌های شهری را تحت فشار قرار می‌دهد. در نتیجه، خدمات بهداشتی شهری نیز دچار اختلال می‌شوند و افراد در معرض بیماری‌های جدید قرار می‌گیرند.

سیلاب‌های بیشتر و اثرات بهداشتی

سیلاب‌های ناشی از تغییرات اقلیمی نیز از موارد مهم این بخش هستند. این پیامدها شامل:

  1.  خطر غرق‌شدن و آسیب‌های جسمانی

یکی از پیامدهای اصلی افزایش سطح دریا و سیلاب‌های مکرر، خطر غرق‌شدن و آسیب‌های جسمانی است که به‌ویژه برای جمعیت‌های ساحلی بسیار جدی است. این خطرات عبارتند از:

خطرات ناشی از سیلاب‌های ناگهانی: سیلاب‌های ناگهانی می‌توانند به‌سرعت مناطق ساحلی و روستاها را تحت‌تأثیر قرار دهند. به دلیل سرعت و حجم زیاد آب، افراد قادر به فرار به موقع نیستند و در معرض خطر غرق‌شدن قرار می‌گیرند. به‌خصوص، کودکان و سالمندان که توانایی حرکت سریع ندارند، بیشتر در معرض این خطرات هستند.

آسیب‌های جسمانی ناشی از جریان آب: جریان‌های شدید آب ناشی از سیلاب‌ها می‌توانند باعث آسیب‌های جسمانی مختلفی شوند. این آسیب‌ها شامل شکستگی استخوان‌ها، بریدگی‌ها، و جراحات ناشی از برخورد با اشیا و سازه‌های شناور در آب است. همچنین، خطرات ناشی از ریزش ساختمان‌ها و سازه‌های ضعیف نیز وجود دارد که می‌تواند منجر به تلفات و آسیب‌های شدید جسمانی شود.

تخریب زیربناها و زیرساخت‌های شهری: زیرساخت‌های شهری نظیر پل‌ها، جاده‌ها و ساختمان‌ها ممکن است در اثر سیلاب‌های شدید تخریب شوند. در بسیاری از مواقع، تخریب این زیرساخت‌ها باعث بروز تصادفات و آسیب‌های جسمانی برای افراد می‌شود. همچنین، فروپاشی ساختمان‌ها و زیرساخت‌های حیاتی مانند مدارس و بیمارستان‌ها می‌تواند تلفات بیشتری به همراه داشته باشد.

کمبود امکانات امداد و نجات: در بسیاری از مناطق ساحلی که تحت‌تأثیر سیلاب‌ها قرار می‌گیرند، زیرساخت‌های امداد و نجات کافی وجود ندارد. این امر باعث می‌شود که خدمات اورژانسی به‌موقع به مصدومان نرسد و خطر مرگ‌ومیر ناشی از غرق‌شدن و آسیب‌های جسمانی افزایش یابد.

  1. آلودگی منابع آب و غذا

یکی از مهم‌ترین پیامدهای سیلاب‌های مکرر و نفوذ آب شور به منابع آب شیرین، آلودگی منابع آب و غذاست. این آلودگی‌ها می‌توانند تأثیرات گسترده‌ای بر سلامت عمومی جمعیت‌های ساحلی داشته باشند:

آلودگی منابع آب شیرین: سیلاب‌ها و افزایش سطح دریا می‌توانند منابع آب شیرین مانند رودخانه‌ها، چاه‌ها، و سفره‌های زیرزمینی را آلوده کنند. این آلودگی معمولاً به‌دلیل نفوذ فاضلاب‌های شهری، مواد شیمیایی صنعتی، و زباله‌های ناشی از سیلاب‌ها به منابع آب رخ می‌دهد. آب آلوده می‌تواند ناقل بسیاری از بیماری‌های خطرناک مانند وبا، تیفوئید، و هپاتیت A باشد.

آلودگی آب‌های زیرزمینی با آب شور: افزایش سطح دریا منجر به نفوذ آب شور به منابع آب زیرزمینی می‌شود. این مسئله نه‌تنها کیفیت آب را کاهش می‌دهد بلکه می‌تواند برای سلامتی خطرناک باشد، زیرا مصرف آب شور باعث افزایش فشار خون و مشکلات کلیوی می‌شود. در مناطقی که منابع آب زیرزمینی منبع اصلی تأمین آب آشامیدنی هستند، نفوذ آب شور می‌تواند به بحران آب منجر شود.

آلودگی منابع غذایی: سیلاب‌ها باعث نابودی زمین‌های زراعی و محصولات کشاورزی می‌شوند و آب شور نیز می‌تواند خاک را آلوده و حاصلخیزی آن را کاهش دهد. این امر باعث کاهش تولید مواد غذایی محلی و افزایش ناامنی غذایی در مناطق ساحلی می‌شود. علاوه بر این، مصرف محصولات آلوده یا محصولات دریایی که در آب‌های آلوده زندگی کرده‌اند، می‌تواند به مسمومیت غذایی و بیماری‌های مختلف منجر شود.

تأثیرات بر شیلات: منابع آبی آلوده باعث کاهش کیفیت و سلامت ماهی‌ها و دیگر محصولات دریایی می‌شود. همچنین، تغییرات شیمیایی در آب‌های ساحلی به دلیل آلودگی می‌تواند جمعیت‌های ماهیان را کاهش دهد و زندگی آبزیان را تهدید کند. کاهش کیفیت منابع غذایی دریایی بر معیشت بسیاری از جوامع ساحلی که به شیلات وابسته هستند، تأثیر منفی خواهد گذاشت.

  1.  شیوع بیماری‌های منتقله از آب

با وقوع سیلاب‌ها و آلودگی منابع آب، بیماری‌های منتقله از آب که عمدتاً از طریق مصرف آب آلوده یا تماس با آب آلوده منتقل می‌شوند، به‌طور چشمگیری افزایش می‌یابند. برخی از مهم‌ترین این بیماری‌ها عبارتند از: وبا، هپاتیت A ، ژیاردیازیس، لیپتوسپیروز و اسهال ویروسی

نفوذ آب شور و پیامدهای بهداشتی

این بخش به بررسی چالش‌های مربوط به نفوذ آب شور به منابع آب شیرین و پیامدهای بهداشتی آن می‌پردازد:

کمبود آب شیرین: نفوذ آب شور به سفره‌های آب زیرزمینی، منجر به کمبود منابع آب شیرین می‌شود که جمعیت‌های ساحلی را در معرض خطر کم‌آبی و بیماری‌های مرتبط با آن مانند بیماری‌های کلیوی قرار می‌دهد.

مشکلات تغذیه‌ای و بهداشتی: آب شور می‌تواند منابع کشاورزی را آلوده کند و به کاهش کیفیت و کمیت تولیدات کشاورزی منجر شود. این مسئله بر امنیت غذایی و بهداشت عمومی تأثیر منفی دارد.

افزایش بیماری‌های کلیوی و قلبی: استفاده از آب شور می‌تواند منجر به افزایش نمک در بدن شود که به‌ویژه برای افرادی که مشکلات کلیوی یا قلبی دارند، خطرناک است. این مسئله می‌تواند منجر به افزایش فشار خون و بروز بیماری‌های قلبی شود.

استراتژی‌های مقابله با پیامدهای افزایش سطح دریا

در این بخش، به اقدامات و استراتژی‌های قابل اجرا برای کاهش اثرات تغییرات اقلیمی بر سلامت جمعیت‌های ساحلی پرداخته می‌شود:

بهبود زیرساخت‌های ساحلی: تقویت زیرساخت‌ها و مقاوم‌سازی ساختمان‌ها و بیمارستان‌ها در برابر سیلاب‌ها و افزایش سطح دریا، از جمله اقدامات مهمی است که باید انجام شود. همچنین، نصب سیستم‌های فاضلاب مقاوم به سیلاب و استفاده از منابع آب شیرین تصفیه‌شده از دیگر راهکارهای ضروری هستند.

ایجاد مانع‌های دفاعی: ساخت سدها، دیواره‌های ساحلی و سیستم‌های زهکشی می‌تواند به کاهش نفوذ آب شور و سیلاب‌ها کمک کند. این اقدامات به کاهش خطرات بهداشتی نیز کمک می‌کنند.

آموزش و آگاهی‌بخشی: یکی از مهم‌ترین استراتژی‌ها، آموزش جوامع ساحلی برای مقابله با پیامدهای تغییرات اقلیمی و استفاده از منابع آب بهینه است. همچنین، آگاهی‌بخشی در مورد مدیریت منابع آب و کاهش مصرف آب شیرین ضروری است.

نتیجه‌گیری

در بخش نتیجه‌گیری، می‌توانید به خلاصه‌ای از اهمیت مدیریت تغییرات اقلیمی و چالش‌های پیش روی جمعیت‌های ساحلی بپردازید. با تأکید بر ضرورت اجرای راهکارهای پایدار و استراتژی‌های بهداشتی، می‌توان نتیجه‌گیری کرد که بدون اقدام‌های مناسب، خطرات بهداشتی تغییرات اقلیمی بر جمعیت‌های ساحلی افزایش خواهد یافت.

معصومه قرائی
Author:

معصومه قرائی

0 Comments for this article

comment

Post your comment:

متن درون تصویر را در جعبه متن زیر وارد نمائید *
Enter your desired term to search
Theme settings