تعاملات ایران با سازمان های بین المللی در حوزه تغییرات اقلیمی چگونه است؟

در سال 1375 (1996) قانون الحاق جمهوری اسلامی ایران به کنوانسیون تغییر اقلیم به تصویب مجلس شورای اسلامی و شورای نگهبان رسید.

در سال 1997 سومین اجلاس کنوانسیون تغییر اقلیم در شهر کیوتوی ژاپن برگزار شد. پروتکل الحاقی کنوانسیون تحت عنوان « پروتکل توکیو (KYOTO Protocol)» در مورد تعهدات کشورهای صنعتی تنظیم شد که طبق آن کشورهای صنعتی عضو پیوست شماره 1 کنوانسیون متعهد به کاهش انتشار گازهای گلخانه ای به میزان 5.2 % زیر سطح انتشار در سال 1990 در دوره زمانی مابین سالهای 2008 تا 2012 شدند.

در سال 2005 پروتکل کیوتو در یازدهمین اجلاس کنوانسیون تغییر اقلیم با الحاق 55 کشور به آن لازم الاجرا شد و در حال حاضر 190 کشور از جمله جمهوری اسلامی ایران عضو این پروتکل می باشند. پس از الحاق ایران به پروتکل توکیو، از سوی دولت ، سازمان حفاظت محیط زیست به عنوان مرجع صلاحیت دار ملی جهت تأیید پروژه های مکانیسم توسعه پاک (CDM) تحت پروتکل کیوتو تعیین شد.

در سال 2012 ، اجلاس دوحه پس از اتمام دور اول تعهدات در سال 2012 و عدم اجماع جهانی برای تعهدات دور دوم، پروتکل کیوتو با همان ساختار در سال 2012 در اجلاس دوحه تا سال 2020 تمدید شد.

در سال 2015، اجلاس پاریس در دسامبر 2015، در اجلاس پاریس یک رژیم حقوقی الزام‌آور که در آن تمامی کشورهای دنیا بعد از سال 2020، تعهدات کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای را قبول نمایند، تصویب شد . ایران تعهد کاهش 4 % انتشار گازهای گلخانه‌ای در سال 2030 در مقایسه نسبت به روند موجود را قبول کرده که اقدامات اجرایی  از سال 2020 تا 2030 به انجام خواهد رسید و در صورت دریافت کمک های مالی و فناوری بین المللی این تعهد کاهش انتشار به 12 % تا سال 2030 خواهد رسید. کاهش انتشار (داوطبانه) ایران در اجلاس پاریس تقریباً معادل 71 میلیون تن انتشار دی اکسید کربن معادل در سال 2030 می باشد و نیازمند 17.5 میلیارد دلار سرمایه گذاری به ویژه در بخش های بهینه سازی انرژی، افزایش راندمان نیروگاه (توسعه نیروگاه های سیکل ترکیبی و بازتوانی نیروگاه های بخاری)، کاهش تلفات شبکه برق،   افزایش سهم انرژی های تجدید پذیر ، کاهش انتشار فرار خطوط انتقال و توزیع گاز، توسعه حمل و نقل عمومی و نوسازی ناوگان فرسوده ، جمع آوری گازهای ارسالی به فلر در صنایع نفت و گاز و افزایش توان جذب با توسعه جنگل ها در بخش جنگل می باشد.

 سابقه فعالیت های ساختاری و نهادی سازمان حفاظت محیط زیست در موضوع تغییر اقلیم

در سال 1375 بخش تغییرات آب و هوا در سازمان محیط زیست فعالیت خود را آغاز کرد و در سال 1376 کمیته فرعی تغییر اقلیم را ذیل کمیته ملی توسعه پایدار تشکیل داد. اعضای این کمیته شامل وزارتخانه‌های امور خارجه، نفت، نیرو، جهاد کشاورزی، صنایع، اقتصاد و دارایی، سازمان هواشناسی و وزارت بهداشت، معاونت راهبردی ریاست جمهوری، انجمن های متخصصان محیط زیست و ارزیابی محیط زیست نیز دعوت شدند.

کمیته فرعی تغییر اقلیم

تا سال 1390 نزدیک به 75 جلسه تشکیل شده است. در سال 1389 به عنوان بهترین کمیته زیرمجموعه کمیته ملی توسعه پایدار انتخاب شد. در مرداد ماه 1388، «آئین نامه اجرایی کنوانسیون تغییر آب و هوا و پروتکل کیوتو» تدوین و مورد تصویب هیئت وزیران قرار گرفت.

آئین نامه اجرایی کنوانسیون تغییر آب و هوا و پروتکل کیوتو

بر اساس فصل 3 ماده 3 آئین نامه اجرایی کنوانسیون تغییر آب و هوا و پروتکل کیوتو، کارگروه ملی تغییر آب و هوا با ریاست سازمان محیط زیست تشکیل شد که وظیفه آن تصمیم گیری‌های کلان در خصوص تغییر آب و هوا در دو بخش ملی و بین المللی است.

این کارگروه متشکل از نمایندگان دستگاه‌های مرتبط مسئولیت هماهنگی، سیاست گزاری ، برنامه ریزی و مدیریت امور مربوط به تغییر اقلیم را در سطح کشور و بین الملل به عهده دارد به گونه ای که همه مسائل مربوط به تغییر اقلیم از جمله موجودی انتشار گازهای گلخانه ای، پیگیری اجرای سیاست‌های کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای ناشی از فعالیت بخش‌های گوناگون و مدیریت زیست محیطی مربوطه و ... در آن بررسی و تصمیم گیری می شود. بر اساس فصل 3 ماده 3 آئین نامه اجرایی کنوانسیون تغییر آب و هوا و پروتکل کیوتو، کارگروه ملی تغییر آب و هوا با ریاست سازمان محیط زیست تشکیل شد که وظیفه آن تصمیم گیری‌های کلان در خصوص تغییر آب و هوا در دو بخش ملی و بین المللی است.

این کارگروه متشکل از نمایندگان دستگاه‌های مرتبط مسئولیت هماهنگی، سیاست گزاری ، برنامه ریزی و مدیریت امور مربوط به تغییر اقلیم را در سطح کشور و بین الملل به عهده دارد به گونه ای که همه مسائل مربوط به تغییر اقلیم از جمله موجودی انتشار گازهای گلخانه ای، پیگیری اجرای سیاست‌های کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای ناشی از فعالیت بخش‌های گوناگون و مدیریت زیست محیطی مربوطه و ... در آن بررسی و تصمیم گیری می شود.

آئین نامه مذکور در سال 1391 مورد بررسی مجدد و اصلاح قرار گرفت وتحت عنوان «آئین نامه اجرایی کنوانسیون تغییر آب و هوا و پروتکل های الحاقی» ابلاغ شد. طبق آئین نامه اجرایی فعلی، کنوانسیون تغییر آب و هوا و پروتکل های الحاقی باید هر ساله گزارش فعالیت های مرتبط با تغییرات اقلیمی در دستگاه مربوط، مشتمل بر گزارش انتشار گازهای گلخانه ای، اقدامات کاهش انتشار، آسیب های ناشی از تغییر اقلیم و اقدامات سازگاری به عنوان گزارش کشوری تهیه و به نهاد ریاست جمهوری ارسال شود.

در این خصوص مقرر شد سیاست های کاهش انتشار مربوط به هر کدام از ارگان ها تهیه و پس از بررسی های کارشناسی میزان درصد مشخصی برای کاهش سالیانه در هر کدام از بخش ها به دست آید.

دفتر طرح ملی تغییر اقلیم

این دفتر با حمایت مالی چارچوب سازمان ملل در خصوص کنوانسیون تغییر اقلیم گزارش‌های ملی جمهوری اسلامی ایران را که هر 4 سال یکبار باید ارائه شود تهیه و پس از تأیید کمیته راهبری به دبیرخانه کنوانسیون تغییر اقلیم ارائه می نماید.